Zoeken in deze blog

maandag 13 maart 2017

Research (historische fictie)

Deze week plaats ik een drietal blogs over research. Mijn eerste blog gaat over research bij historische fictie. Woensdag behandel ik science fiction en fantasy en vrijdag research in het algemeen.
Een belangrijk onderdeel van het schrijfproces is research. Vooral bij veel nieuwe schrijvers is dit een ondergeschoven kindje en ook ik heb mij daar in het verleden regelmatig schuldig aan gemaakt. Inmiddels weet ik wel beter.

Als schrijver is het altijd verstandig om te schrijven over wat je weet en wat je kent. Helaas is dat niet altijd mogelijk en komen er onderwerpen of ervaringen in je verhaal aan bod waar je zelf weinig of geen ervaring mee hebt. Dat zijn de momenten waar research om de hoek komt kijken.

Als je namelijk elementen in je verhaal verwerkt waar je niets of veel te weinig vanaf weet en je lezer wel, dan trek je hiermee die lezer (soms meteen) uit het verhaal. Elementen die voor de lezer niet kloppen of juist zijn, waardoor hij of zij denkt dat er iets niet klopt, onderbreken de leesbeleving. Dit is iets wat elke schrijver absoluut moet proberen te vermijden.

Soms kunnen dit grote fouten zijn die bijna elke lezer oppikt. Hierdoor zullen veel lezers afhaken en je verhaal niet warm aanbevelen aan anderen. Integendeel; de grote fouten zullen als reden aangehaald worden om het verhaal juist niet te lezen. Hoe mooi je ook schrijft, hoe goed je plot ook is en hoe goed uitgebreid je karakterontwikkeling... Verbreek de leesbeleving en je verbreekt de band tussen je lezer en je verhaal.

Maar ook kleine fouten kunnen funest zijn. Neem dit voorbeeld:

Grietje zat gespannen naast haar moeder op de stenen treden van het Colloseum. Ze wipte ongeduldig heen en weer en knaagde op haar vingernagels. De grote ijzeren hekken aan weerszijden van de arena, die twintig meter schuin voor haar lag, werden omhoog getrokken. Voor haar gevoel ging het tergend traag. Vier mannen betraden de ring en namen het gejuich van het publiek gelaten in ontvangst.

Terwijl ze alle vier schichtig hun omgeving in de gaten hielden, liepen ze naar het midden van de arena. Eenmaal daar aangekomen verstarden ze toen er twee luiken in de vloer open klapten en er een tweetal wilde dieren uit sprongen. Links van hen stond opeens een leeuw die vervaarlijk brulde en rechts een grizzly beer die op zijn achterpoten ging staan om te laten zien hoe groot hij wel niet was.

"Zit toch stil, kind", sliste haar moeder en keek haar dochter geïrriteerd aan.

Grietje kon het niet helpen. Het was allemaal zo spannend.

Er zitten een aantal fouten in bovenstaande tekst die iedereen die iets weet van het Rome van rond het begin van de jaartelling er eenvoudig uit kan halen. Mogelijk zitten er nog meer in dan die ik zelf ook weet, want ik heb geen research voor het bovenstaande stukje gedaan. Zo weet ik dat het redelijk onwaarschijnlijk is dat een grizzly beer ooit in het Colosseum is gebruikt bij gevechten; het dier komt uitsluitend voor in Noord-Amerika, wat destijds nog niet door Europa was ontdekt. Het is veel waarschijnlijker dat er bruine beren gebruikt werden. Ook lijkt het mij niet dat Grietje een gangbare naam voor een meisje was in die tijd.

Ik heb geen idee of ouders hun kinderen meenamen. Ook weet ik niet waar in de arena mensen van een bepaalde afkomst zaten. Zaten de armen tussen de rijken of was het strikt gescheiden? Wie zat dan waar? Kon Grietje wel twintig meter van de arena zitten? Hoe werden de spelen gehouden? Waar en hoe kwamen gladiatoren binnen? Hoe werden de dieren gebruikt? Werden die wel gebruikt?

Zo kan ik nog wel even doorgaan. Als je een verhaal schrijft dat zich afspeelt in het verleden, is het heel belangrijk dat je goede research doet. 'Ben-Hur' en 'Gladiator' een keertje kijken is geen research. Veel films letten er weinig op of zaken realistisch geportretteerd worden. Dit is niet altijd waar, dus films waar men wel goed zijn huiswerk heeft gedaan zijn weer wel de moeite waard. Selecteer voor een verhaal als hierboven een specifieke periode in de geschiedenis van het Romeinse rijk. Zoek uit welke keizer op dat moment aan de macht was, welke conflicten er speelden, welke oorlogen er gevoerd werden. Verdiep je in de maatschappij uit die tijd (ook specifiek gedurende de periode die je uitgekozen hebt). Onderzoek gangbare namen, beroepen, klassen, voedsel, drank, gebruiken, normen, waarden, etc. Als je over het Colosseum schrijft, verdiep je in hoe de gevechten verliepen, hoe het Colosseum ingedeeld was (een plattegrond bestuderen zou heel verstandig zijn) en ook waarom de gevechten gehouden werden. Als je het kunt betalen, doe een stedentrip naar Rome en bezoek het Colosseum zelf. Een weekendje kan genoeg zijn om de sfeer van het gebouw te proeven en over te brengen op je lezers!

De bibliotheek en Internet kunnen je erg goed helpen, maar raadpleeg vooral meerdere bronnen. Als je op meerdere onafhankelijke plekken dezelfde informatie vind, is de kans groot dat het historisch juist is. Een andere belangrijke bron die je mogelijk kunt aanspreken is een historicus of een andere specialist. Ga op zoek naar iemand die gespecialiseerd is in die periode. Benader die persoon en leg hem of haar uit dat je bezig bent met een verhaal dat zich afspeelt in de periode die zij zo goed kennen. Vraag of hij/zij je wilt helpen met het zo kloppend mogelijk maken van de historische aspecten van je verhaal. Stel duidelijke vragen op die je kunt stellen. Als iemand ergens in gespecialiseerd is, praten ze doorgaans bijzonder graag over het onderwerp, zeker als iemand anders interesse toont. Wees dan ook oprecht geïnteresseerd en houdt ook rekening met de mogelijkheid dat ze geen tijd of geen interesse hebben.

Op die manier kun je je verhaal veel gemakkelijker kloppend krijgen en hou je je leespubliek beter vast. Schrik niet van de hoeveelheid werk research kan zijn. Even een Wikipedia pagina lezen is in veel gevallen niet voldoende. Maar uiteindelijk is het de moeite waard!

Woensdag ga ik iets dieper in op science fiction en fantasy.

2 opmerkingen:

  1. John, ik kan me helemaal vinden in je beargumentering ten opzichte van research bij historische fictie. Ik ben van mening dat het allemaal een stuk makkelijker schrijft als je geïnteresseerd bent in een bepaalde periode in de geschiedenis. Zelf ben ik enorm geïnteresseerd in de eerste wereldoorlog. Mijn lopende roman op Wattpad speelt zich dan ook gedurende die periode af. Ik durf wel te zeggen dat ik wel wat van de eerste wereldoorlog afweet. Ondanks die kennis kom ik regelmatig zaken tegen waarvan ik denk van:"Hoe Zit/zat dat precies. Juist op die momenten is het belangrijk om onderzoek naar zaken te doen. Het maakt het verhaal niet alleen realistischer, maar ik hoop ook een mate van herkenbaarheid bij de lezers te bereiken, in het geval dat ik ze voor een bepaald onderwerp (in mijn geval de slag aan de Somme) warm heb kunnen maken. Een goed verhaal valt of staat, naar mijn mening, met geloofwaardigheid. Als het verhaal niet geloofwaardig overkomt, kun je net zo goed met je verhaal stoppen. Dan gaat 't alleen nog maar om je eigen plezier bij het schrijven, maar je bereikt er nauwelijks lezers mee. Mijn gebrek bij research is dat ik, in mijn enthousiasme van het onderwerp, soms daar zo in kan doorslaan dat het vaak meer tijd in beslag neemt dan het schrijven zelf. Maar dat maakt het, naar mijn mening, alleen maar leuker.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik kan mij helemaal vinden in je opmerking. Geloofwaardigheid is (binnen alle genres, maar bij historische en hedendaagse fictie het meest) van groot belang.

    Volgens mij is die 'extra' research ook bijzonder waardevol. Des te meer je van een onderwerp weet, des te gemakkelijker (en geloofwaardig) wordt je boek. Ik gebruik ook niet elk detail of feitje wat ik vind, maar gebruik meer mijn opgedane kennis in combinatie met de feiten en details die ik voor mijn verhaal kan gebruiken.

    Bedankt voor je reactie en welkom!

    BeantwoordenVerwijderen